Wybór odpowiedniej formy opodatkowania działalności gospodarczej to jedna z pierwszych i najważniejszych decyzji przedsiębiorcy. Wpływa ona nie tylko na wysokość podatku, lecz także na sposób prowadzenia ewidencji, możliwość korzystania z ulg czy rozliczeń z małżonkiem. Co więcej, dostępność określonych form opodatkowania uzależniona jest od poziomu przychodów, a niektóre zmiany można przeprowadzić wyłącznie w określonym czasie. Rok 2025 nie przynosi rewolucji w samych formach, ale wprowadza nowe limity i wyznacza jasne terminy dla tych, którzy chcą coś zmienić.
Dostępne formy opodatkowania w 2025 roku – charakterystyka i zastosowanie
Polski system podatkowy dopuszcza trzy podstawowe sposoby rozliczania dochodów z działalności gospodarczej: zasady ogólne według skali podatkowej, podatek liniowy oraz ryczałt od przychodów ewidencjonowanych. Każda z tych form cechuje się odmiennym mechanizmem ustalania zobowiązania podatkowego oraz różnym zakresem dostępnych ulg.
- Skala podatkowa przewiduje progresywne stawki 12% i 32%, w zależności od wysokości dochodu. Limit progu wynosi 120 000 zł. Powyżej tej kwoty obowiązuje stawka wyższa. Osoby korzystające z tej formy mogą rozliczać się wspólnie z małżonkiem, korzystać z ulg (np. prorodzinnej) i odliczać koszty uzyskania przychodu. Kwota wolna od podatku w 2025 roku nadal wynosi 30 000 zł.
- Podatek liniowy oznacza stałą stawkę 19%, niezależnie od dochodu. Rozwiązanie to preferowane jest przez przedsiębiorców osiągających wysokie przychody, którym nie zależy na ulgach czy wspólnym rozliczeniu z małżonkiem. Liniowcy mogą natomiast odliczać koszty uzyskania przychodu, co w wielu branżach jest atutem pozwalającym zoptymalizować obciążenia fiskalne.
- Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych to uproszczona forma opodatkowania, gdzie podstawą opodatkowania jest przychód – bez uwzględniania kosztów. Stawki zależą od rodzaju działalności i wahają się od 2% (np. sprzedaż produktów rolnych) do 17% (m.in. usługi doradcze). Ryczałt sprawdza się w przypadku przedsiębiorców o niewielkich kosztach lub działających w branżach objętych preferencyjnymi stawkami. Warto jednak pamiętać, że przekroczenie limitu 2 milionów euro przychodów (ok. 8,6 mln zł w 2025 roku) wyklucza możliwość pozostania w ryczałcie.
Kiedy można zmienić formę opodatkowania? Terminy i procedury
Zmiana formy opodatkowania możliwa jest wyłącznie w określonych terminach. W przypadku kontynuowania działalności gospodarczej, oświadczenie o wyborze nowej formy należy złożyć do 20. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym osiągnięto pierwszy przychód w danym roku podatkowym – czyli zazwyczaj do 20 lutego 2025 roku. Jeśli podatnik rozpoczyna działalność w trakcie roku, ma na to czas do dnia poprzedzającego dzień rozpoczęcia działalności (jeśli rejestruje się w CEIDG) lub w dniu złożenia wniosku, jeżeli robi to osobiście.
Oświadczenie o wyborze składa się bezpośrednio w CEIDG albo w formie elektronicznej, za pomocą profilu zaufanego lub kwalifikowanego podpisu. Jeżeli przedsiębiorca chce zmienić formę na ryczałt lub podatek liniowy, wystarczy, że zaktualizuje dane w CEIDG – nie ma potrzeby osobnego zawiadamiania naczelnika urzędu skarbowego. Natomiast wybór metody kasowej PIT, która wchodzi w życie od 2025 roku, wymaga osobnego pisemnego zgłoszenia do urzędu.
Warto podkreślić, że zmiana formy opodatkowania działa z mocą od początku roku podatkowego. Przedsiębiorca nie może więc zmienić formy rozliczania „wstecz” ani w dowolnym momencie w ciągu roku. Wyjątkiem są sytuacje, gdy podatnik traci prawo do wybranej formy – np. przekroczy limit uprawniający do ryczałtu – wtedy obowiązkowo przechodzi na zasady ogólne.
Wybór optymalnej formy – analiza sytuacji podatkowej
Decyzja o wyborze formy opodatkowania powinna być poprzedzona dokładną analizą kilku czynników: prognozowanego poziomu przychodów, wysokości kosztów prowadzenia działalności, możliwości skorzystania z ulg oraz planów inwestycyjnych. Właściwy wybór może przynieść wymierne oszczędności podatkowe, uprościć księgowość i ograniczyć formalności.
Z kolei błędna decyzja lub przeoczenie terminu może skutkować niekorzystnym dla przedsiębiorcy opodatkowaniem przez cały rok. Dobrze przygotowany przedsiębiorca nie zostawia takich decyzji na ostatnią chwilę – a profesjonalne wsparcie w tym zakresie może okazać się bezcenne.
