Fundacje rodzinne to rozwiązanie, które pozwala zapewnić kontynuację biznesu i ochronę majątku w perspektywie dłuższej niż jedno pokolenie. Fundacja co do zasady jest zwolniona z podatku dochodowego od osób prawnych, z wyjątkiem sytuacji, gdy prowadzi działalność gospodarczą wykraczającą poza zakres wskazany wyraźnie w ustawie o fundacji rodzinnej. Jedną z działalności nieopodatkowanych, które może wykonywać fundacja jest najem, dzierżawa lub udostępnianie mienia do korzystania na innej podstawie. Przepis wydaje się prosty, jednak okazuje się w praktyce, że jego zastosowanie proste wcale nie jest. Jakie wątpliwości może budzić?
Wątpliwości w zakresie najmu krótkoterminowego
Wątpliwości w zakresie najmu pojawiły się u przedsiębiorcy, który w ramach działalności prowadzi m. in. obiekty noclegowe turystyczne i inne miejsca krótkotrwałego zakwaterowania. W przyszłości planuje wnieść do fundacji rodzinnej, której będzie fundatorem nieruchomość – apartamentowiec składający się z odrębnych apartamentów przeznaczonych na wynajem krótkoterminowy. Działalność ta będzie w dalszym ciągu prowadzona w apartamentowcu przez nowopowstałą fundację, u której działalność miejsc krótkotrwałego zakwaterowania będzie przeważającym przedmiotem działalności. Zapytał on, czy dochody fundacji z prowadzonej działalności w zakresie najmu będą podlegały zwolnieniu z opodatkowania CIT.
Jego zdaniem, najem krótkoterminowy mieści się w działalności dozwolonej zgodnie z ustawą o fundacji rodzinnej. Wskazał, że ustawodawca w żaden sposób nie ograniczył pojęcia najmu do wyłącznie długoterminowego. Tym samym, dochody z takiej działalności będą podlegały zwolnieniu z opodatkowania CIT.
Organ komplikuje sprawę
Fiskus nie zgodził się z podatnikiem. Swoje wyjaśnienia rozpoczął od stwierdzenia, że ocena stanowiska wnioskodawcy wymaga analizy, czy działalność udostępniania za odpłatnością miejsc noclegowych mieści się w działalności w zakresie najmu, dzierżawy oraz udostępniania miejsc noclegowych, która to działalność jest zwolniona z opodatkowania CIT.
Organ odniósł się do przepisów kodeksu cywilnego zawierających definicje umowy najmu, jak i dzierżawy. Uznał, że wymienione w przepisie ustawy o fundacji rodzinnej najem czy dzierżawa charakteryzują się stosunkowo dużym sformalizowaniem – zwyczajowo zawierana jest odpowiednia umowa, w której określane są prawa i obowiązki jej stron. Nierzadko podpisywany jest również protokół zdawczo-odbiorczy, a najemca bądź dzierżawca zobowiązany zostaje do przestrzegania regulaminu oraz uiszczenia kaucji zabezpieczającej. Co ważne – zdaniem organu – dla umów tego rodzaju charakterystyczny jest okres, na jaki zostają one zawarte i jest to zwykle dłuższy czas. Wyróżnia je brak zmienności podmiotu, któremu zostaje udostępniona nieruchomość lub jej część. Tych cech nie można się jednak dopatrzeć w najmie krótkoterminowym, który jest opisany we wniosku. Dodatkowo organ stwierdził, że nie można uznać również tego typu działalności za udostępnianie mienia fundacji do korzystania na innej podstawie. W związku z powyższym niezasadne, zdaniem urzędu, jest stosowanie zwolnienia z opodatkowania w przypadku najmu krótkoterminowego.
Co na to sąd?
Na szczęście dla podatnika sąd orzekający nie zgodził się z takim stanowiskiem fiskusa. Przede wszystkim sąd nie przystał na różnicowanie najmu w zależności od czasu jego trwania. Najem krótkotrwały podlega ogólnym zasadom kodeksu cywilnego, a dodatkowo zakres art. 5 ust. 1 ustawy o fundacji rodzinnej (mówiący o działalności dozwolonej fundacji – najem, dzierżawa lub udostępnianie mienia do korzystania na innej podstawie) jest szerszy niż sam najem i dzierżawa. Mowa jest w nim również o udostępnianiu mienia do korzystania na innej podstawie.
Z powyższego wyroku płynie wniosek, że nawet jeśli nie można by było uznać, że najem krótkoterminowy mieści się w pojęciu najmu w powyższym rozumieniu, to powinien zostać zakwalifikowany jako udostępnianie mienia do korzystania na innej podstawie. Sędzia jednak wyraźnie wskazał, że skoro najem krótkoterminowy podlega ogólnym zasadom dotyczącym najmu z kodeksu cywilnego, to nie ma podstaw, by odmawiać fundacji, która prowadzi taką działalność, prawa do zwolnienia z podatku dochodowego odnośnie dochodów z tej działalności.
Jest to istotny wyrok dla podatników – fundacji rodzinnych, które w ramach działalności świadczą usługi najmu krótkoterminowego. Oznacza, że nawet pomimo niekorzystnych interpretacji fiskusa nie warto składać od razu broni, bo często przepisy są nadinterpretowane na niekorzyść podatników przez organy podatkowe, a postępowanie sądowe budzi nadzieję na pozytywne zakończenie sprawy.
wyrok WSA w Gdańsku z 19 czerwca 2024 r., sygn. akt I SA/Gd 219/24
