Często zdarza się, że opublikowane ustawy mają długie vacatio legis i podatnicy zdążą o nich zapomnieć zanim wejdą w życie. Nieraz zmiany, które zaczną obowiązywać mogą mieć dla nich istotne znaczenie. Pewnie nieliczni podatnicy zdają sobie sprawę, że jedna z takich zmian zawarta w Ordynacji podatkowej, czyli podstawowym akcie podatkowym – obowiązuje od 25 marca 2024 r. Chodzi o zmianę, którą wprowadziła ustawa z 9 marca 2023 r. o zmianie ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji oraz niektórych innych ustaw.
Informacje ogólne
Zmiany, które wprowadza wskazana ustawa w przepisach Ordynacji podatkowej dotyczą przede wszystkim odraczania terminu zapłaty podatku lub zaległości podatkowych albo rozkładania ich na raty. Przepisy Ordynacji dają podatnikom możliwość odroczenia terminu zapłaty podatku lub zaległości podatkowej, rozłożenia na raty oraz odroczenia lub rozłożenia na raty odsetek od nieuregulowanych w terminie zaliczek na podatek. Oczywiście możliwość skorzystania z wymienionych preferencji jest uzależniona od zgody i uzgodnienia z właściwym dla podatnika urzędem skarbowym.
Jak było dotychczas?
Dotychczasowe brzmienie art. 259 par. 1 Ordynacji podatkowej wskazywało, że w razie niedotrzymania terminu płatności odroczonego podatku lub zaległości podatkowej bądź terminu płatności którejkolwiek z rat, na jakie zostały rozłożone podatek lub zaległość podatkowa, następuje z mocy prawa wygaśnięcie decyzji o odroczeniu terminu płatności wraz z odsetkami – w całości lub o rozłożeniu na raty zapłaty podatku lub zaległości – w części dotyczącej raty niezapłaconej w terminie płatności. Dalsza część przepisu wskazywała, że w razie niedotrzymania terminu płatności trzech kolejnych rat, na jakie zostały rozłożone podatek lub zaległość podatkowa, następuje z mocy prawa wygaśnięcie decyzji o rozłożeniu na raty w zakresie wszystkich niezapłaconych rat – podatnik był więc zobowiązany do zapłaty całości zobowiązania.
Powyższe miało zastosowanie nie tylko do podatników, ale również do należności płatników lub inkasentów oraz odsetek od nieuregulowanych w terminie zaliczek na podatek.
Co się zmieniło?
Ustawa z 9 marca 2023 r. wprowadziła zmiany w Ordynacji podatkowej – został uchylony art. 259, jego treść natomiast, w zmodyfikowanej formie, została przeniesiona do art. 67da. Zgodnie z nowym przepisem, w razie niedotrzymania terminu płatności odroczonego podatku lub zaległości podatkowej bądź terminu płatności którejkolwiek z rat, na jakie zostały rozłożone podatek lub zaległość podatkowa, następuje z mocy prawa wygaśnięcie decyzji o odroczeniu terminu płatności podatku lub zaległości podatkowej wraz z odsetkami za zwłokę – w całości lub decyzji o rozłożeniu na raty zapłaty podatku lub zaległości podatkowej – w części dotyczącej raty niezapłaconej w terminie płatności. Dalej – w razie niedotrzymania terminu płatności trzech rat, na jakie zostały rozłożone podatek lub zaległość podatkowa, następuje z mocy prawa wygaśnięcie decyzji o rozłożeniu na raty zapłaty podatku lub zaległości podatkowej w zakresie wszystkich niezapłaconych rat.
Zmiany na pierwszy rzut oka nie widać, jednak jest ona bardzo istotna. Dotychczas podatnik musiał nie uiścić trzech kolejnych rat, aby decyzja o rozłożeniu na raty wygasła. W praktyce wystarczyło zapłacić co trzecią ratę, aby utrzymywać decyzję w mocy. W aktualnym stanie prawnym brak płatności jakichkolwiek trzech rat powoduje wygaśnięcie decyzji o rozłożeniu na raty. Jest to zatem przepis dyscyplinujący podatników do terminowego wpłacania wszystkich rat, bowiem wystarczy brak wpłaty trzech rat (nawet w odstępie kilku miesięcy), aby utracić prawo do dalszego płacenia zaległości bądź podatku w ratach.
Trzeba też zwrócić uwagę, że nowelizacja rozszerzyła katalog podmiotów, co do których stosuje się przepisy o odroczonych lub rozłożonych na raty należnościach bądź odsetkach od nieuregulowanych w terminie zaliczek na podatek. Do płatników i inkasentów dołączyli spadkobiercy podatnika lub płatnika oraz osoby trzecie.
Wprowadzone zmiany – jak już zostało wspomniane – wydają się na pierwszy rzut oka drobne i nieistotne, jednak w praktyce okazuje się, że (zwłaszcza dla podatników, płatników oraz innych podmiotów, które mają możliwość płatności ratalnej podatku bądź zaległości podatkowych) mają one zasadnicze znaczenie. Terminowość płatności rat ustalonych z urzędem dotąd nie była tak istotna, jak stało się to 25 marca 2024 r. Warto, a wręcz trzeba zwrócić na to uwagę.
Podstawa prawna:
