Od 1 stycznia 2024 r. przedsiębiorcy sprzedający na wynos jedzenie i napoje (np. kawiarnie, firmy cateringowe, restauracje, sklepy sprzedające gotową do spożycia żywność) mają obowiązek pobierania opłaty od każdego wydanego opakowania wykonanego z plastiku. Wysokość opłaty wynosi 0,20 zł za kubek plastikowy (w tym pokrywkę i wieczko) oraz 0,25 zł za opakowanie, w którym znajduje się żywność (pudełka z pokrywką lub bez, stosowane w celu umieszczenia w nich żywności).
Wątpliwości przedsiębiorców od początku budziła kwestia podatku od towarów i usług, przepisy bowiem nie dają jasnej odpowiedzi na pytanie, czy do opłaty powinna być doliczona kwota VAT czy też nie. Dodatkowo pojawiało się pytanie, w jaki sposób przedstawić opłatę na paragonie – czy powinna być ujmowana w cenie posiłku lub napoju, czy powinna stanowić oddzielną pozycję, opodatkowaną właściwą stawką VAT?
Podstawa opodatkowania według ustawodawcy
Przepisy ustawy o VAT wyraźnie wskazują, że podstawą opodatkowania podatkiem jest wszystko, co stanowi zapłatę, którą dokonujący dostawy towarów lub usługodawca otrzymał lub ma otrzymać z tytułu sprzedaży od nabywcy, usługobiorcy lub osoby trzeciej. Podstawa opodatkowania VAT obejmuje podatki, cła, opłaty i inne należności o podobnym charakterze (z wyjątkiem kwoty podatku) oraz koszty dodatkowe, takie jak prowizje, koszty opakowania, transportu i ubezpieczenia, pobierane przez dokonującego dostawy lub usługodawcę od nabywcy lub usługobiorcy.
W związku z wątpliwościami w tym zakresie, swoje stanowisko przedstawiło Ministerstwo Finansów. W wyjaśnieniach przytoczone zostały przede wszystkim powyższe przepisy ustawy o VAT wskazujące na to, co powinno zostać wliczone do podstawy opodatkowania. Ministerstwo podkreśliło, że opłata za opakowania na posiłki lub napoje na wynos, która będzie pobierana wraz z ceną sprzedaży za napój lub posiłek od konkretnego nabywcy (który zdecydował się na nabycie tego napoju lub posiłku w opakowaniu jednorazowym) będzie stanowić element wynagrodzenia za sprzedawany towar. Powinna zatem zwiększać podstawę opodatkowania VAT. Dlatego też opłata powinna być wliczona w cenę sprzedawanego produktu, a stawka VAT powinna odpowiadać stawce przewidzianej dla tego produktu.
Kwestia wykazania opłaty na paragonie
Ministerstwo w odpowiedzi na podniesione wątpliwości odniosło się również do kwestii ewidencjonowania opłaty na kasie fiskalnej. Biorąc pod uwagę regulacje w zakresie kas rejestrujących na paragonie fiskalnym, należy stwierdzić, że wykazane powinny być m. in. dane w zakresie nazwy towaru lub usługi pozwalające na jednoznaczną ich identyfikację, oznaczenie literowe stawki podatku, wartość sprzedaży brutto i wysokość podatku należnego według poszczególnych stawek. Skoro – zgodnie z wcześniejszymi objaśnieniami – opłata powinna zostać doliczona do ceny towaru, w przypadku dostawy towaru w opakowaniu pobraną opłatę należy zatem wykazać ze stawką odpowiadającą produktowi, którego dotyczy – czyli stawką przewidzianą dla sprzedawanego towaru (napoju lub posiłku).
Przypominamy, że zgodnie z nowymi przepisami, przedsiębiorca prowadzący jednostkę handlu detalicznego, hurtowego lub jednostkę gastronomiczną, w której oferowane są produkty jednorazowego użytku w postaci opakowań na napoje i żywność (wykonane ze zmodyfikowanych chemicznie polimerów naturalnych) jest zobowiązany do pobierania opłaty od konsumentów, czyli użytkowników końcowych. Za użytkownika końcowego uznaje się podmiot nabywający produkty jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych w postaci opakowań na napoje lub żywność w celu ich wykorzystania na potrzeby własne, bez dalszej odsprzedaży.
Przykład: Podmiot prowadzący hurtownię i sprzedający produkty jednorazowego użytku przedsiębiorcy prowadzącemu restaurację nie pobiera opłaty od takiego przedsiębiorcy – przedsiębiorca ten pobierze ją bowiem od klienta, który będzie użytkownikiem końcowym.
Obowiązek pobierania opłaty od konsumenta nie dotyczy pojemników na żywność, które zawierają ją w formie suszonej lub zimnej, wymagającej dalszej obróbki. Opłata dotyczy bowiem opakowań na żywność, która jest przeznaczona do bezpośredniego spożycia na miejscu lub na wynos, zazwyczaj spożywana bezpośrednio z pojemnika oraz gotowa do spożycia bez dalszej obróbki (takiej jak przyrządzenie, gotowanie czy podgrzanie).
Podstawa prawna:
