Zgodnie z rozporządzeniem ministra finansów, od odszkodowań otrzymanych w związku z usuwaniem skutków powodzi z września 2024 r. w sprawie zaniechano poboru podatku dochodowego. Ma to na celu ułatwienie powodzianom powrotu do nierzadko trudnej rzeczywistości poprzez odciążenie ich finansowo w zakresie podatku dochodowego oraz stanowi odpowiedź ustawodawcy na potrzebę pilnej reakcji w tym obszarze.
Jak było dotychczas?
Co do zasady, zgodnie z przepisami ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, wolne od podatku dochodowego są kwoty otrzymane z tytułu ubezpieczeń majątkowych i osobowych, z wyjątkiem:
- odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą lub prowadzeniem działów specjalnych produkcji rolnej,
- dochodu z tytułu inwestowania składki ubezpieczeniowej w związku z umową ubezpieczenia zawartą na podstawie przepisów o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej lub dochodu z tytułu inwestowania składki ubezpieczeniowej w związku z umową ubezpieczenia na życie lub dożycie, zawartą na podstawie odrębnych przepisów.
Z powyższego wynika, że w przypadku, jeśli np. przedsiębiorca otrzymuje odszkodowanie w związku ze zniszczeniem składników majątku wchodzących w skład prowadzonej przez niego działalności gospodarczej, w takiej sytuacji otrzymana kwota odszkodowania powinna zostać opodatkowana podatkiem dochodowym jako przychód z działalności.
Jednocześnie przepisy ustawy o PIT przewidują, że podatnik prowadzący działalność gospodarczą może skorzystać ze zwolnienia z podatku dochodowego odszkodowania za szkody w środku trwałym, z wyłączeniem samochodu osobowego, jednak wyłącznie pod warunkiem, że uzyskaną kwotę odszkodowania wydatkuje w roku podatkowym, w którym otrzymał odszkodowanie lub w roku bezpośrednio po nim następującym na remont tego środka trwałego albo na zakup lub wytworzenie we własnym zakresie środka trwałego takiego samego rodzaju.
Co zakłada rozporządzenie?
Zaniechanie poboru podatku dochodowego od osób fizycznych (oraz od osób prawnych) od dochodów (przychodów) z tytułu odszkodowań z ubezpieczeń majątkowych, otrzymanych w związku z usuwaniem skutków powodzi z września 2024 r. dotyczy podatników podatku dochodowego od osób fizycznych (oraz podatku dochodowego od osób prawnych), którzy ucierpieli wskutek powodzi i doznali szkód majątkowych. Co istotne, rozporządzenie dotyczy osób fizycznych prowadzących jednoosobową działalność gospodarczą, bowiem osoby nieprowadzące tej działalności korzystają ze zwolnienia na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 4 ustawy o PIT.
Zaniechanie ma zastosowanie w odniesieniu do dochodów (przychodów) uzyskanych w okresie od 12 września 2024 r. do 31 grudnia 2026 r. Określenie dat w taki sposób sprawia, że rozporządzenie obejmuje okres już od pierwszego dnia powodzi. Również taki wydłużony termin ma na celu dostosowanie do realiów, w których na wypłatę odszkodowania często czeka się miesiącami (jeśli nie latami).
W uzasadnieniu do projektu Ministerstwo Finansów wskazało, że ważnym interesem państwa oraz beneficjentów zaniechania jest w tym przypadku zapewnienie przedsiębiorcom poszkodowanym w wyniku powodzi, znajdującym się w trudnych warunkach wymagających natychmiastowej odbudowy i odzyskania utraconego mienia, jak największego i możliwie szybkiego wsparcia – w tym poprzez zdjęcie określonych obowiązków i obciążeń podatkowych.
