1 stycznia 2024 roku zacznie obowiązywać nowa danina – tzw. podatek od plastiku. Wprowadza go nowelizacja ustawy o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej z 14 kwietnia 2023 r. Jest to konsekwencja wdrożenia dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/904 z 5 czerwca 2019 r. w sprawie zmniejszenia wpływu niektórych produktów z tworzyw sztucznych na środowisko, zwanej Single Use Plastic (SUP). Jej głównym celem, jak wskazuje zresztą nazwa, jest zmniejszenie konsekwencji oddziaływania tworzyw sztucznych na środowisko.
Główne zmiany, jakie wprowadza nowelizacja, dotyczą ustawy z 11 maja 2001 r. o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej. Zgodnie z dodawanym art. 3b ust. 1 ww. ustawy, przedsiębiorca prowadzący jednostkę handlu detalicznego, jednostkę handlu hurtowego lub jednostkę gastronomiczną, w których są oferowane produkty jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych wymienione w załączniku nr 6 do ustawy będące opakowaniami lub napoje lub żywność pakowane przez tego przedsiębiorcę w te produkty, jest obowiązany do pobrania opłaty od użytkownika końcowego nabywającego te produkty lub napoje lub żywność w tych produktach. Ponadto, jak stanowi ust. 3 powołanego artykułu, przedsiębiorca taki jest obowiązany do zapewnienia dostępności opakowań alternatywnych, będących opakowaniami wytworzonymi z materiałów innych niż tworzywa sztuczne, lub zapewnienia dostępności opakowań wielokrotnego użytku.
Jaka stawka opłaty?
Stawkę opłaty ustala minister właściwy do spraw klimatu w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw finansów publicznych oraz ministrem właściwym do spraw gospodarki – w drodze rozporządzenia, z tym że ustawa zastrzega, że stawka maksymalna opłaty za sztukę produktu jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych, będącego opakowaniem, wynosi 1 zł. Opłata jest wnoszona przez przedsiębiorców zobowiązanych na specjalnie utworzony w tym celu rachunek bankowy, prowadzony przez marszałka województwa właściwego ze względu na miejsce jej pobrania, w terminie do 15 marca roku następującego po roku kalendarzowym, w którym została pobrana. Oznacza to, że po raz pierwszy przedsiębiorcy będą obowiązani do jej zapłaty do 15 marca 2025 r. Dodatkowo, przedsiębiorcy będą zobowiązani do prowadzenia ewidencji – papierowej lub elektronicznej – liczby nabytych i wydanych użytkownikom końcowym w danym roku kalendarzowym, produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych będących opakowaniami.
Konieczny odzysk i recykling odpadów
Innym ważnym obowiązkiem, wynikającym z ustawy i powiązanym z koniecznością uiszczania nowych opłat, jest obowiązek zapewnienia odzysku, w tym także recyklingu odpadów na określonym ustawowo poziomie. Dotyczy on przedsiębiorców, którzy wprowadzają do obrotu produkty powstałe przykładowo z olejów czy smarów, ale także przedsiębiorców wprowadzających do obrotu narzędzia połowowe zawierające tworzywa sztuczne. Te podmioty muszą osiągnąć rocznie minimalny poziom zbierania do celów recyklingu narzędzi połowowych stanowiących odpady zawierających tworzywa sztuczne w wysokości określonej ustawowo – w 2024 roku jest to 5 proc. wagowo. Z każdym kolejnym rokiem wysokość ta będzie ulegać zwiększeniu. Jeśli przedsiębiorca nie zapewni odpowiedniego poziomu odzysku (recyklingu), wówczas będzie zobowiązany do wniesienia opłaty produktowej, której wysokość będzie stanowić iloczyn stawki opłaty opublikowanej w rozporządzeniu ministra klimatu i różnicy między wymaganym a osiągniętym poziomem odzysku, recyklingu lub zbierania, przeliczonej na wielkość wyrażoną w masie produktów.
Koszty publicznych kampanii edukacyjnych
Ustawa z 14 kwietnia 2023 roku wprowadziła też nowość, jaką jest ponoszenie przez przedsiębiorców wprowadzających do obrotu produkty jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych oraz narzędzi połowowych kosztów publicznych kampanii edukacyjnych. Przedsiębiorca będzie miał dwie możliwości: albo samodzielnie przeprowadzić kampanię edukacyjną (w tym poprzez zlecenie tego prowadzenia innemu podmiotowi), albo wpłacić wymaganą kwotę na rachunek marszałka województwa. Na kampanię edukacyjną przedsiębiorca musi przekazać kwotę odpowiadającą iloczynowi ustawowo określonej stawi i odpowiednio mady lub liczby sztuk wprowadzonych do obrotu produktów. Jeśli przedsiębiorca zdecyduje się we własnym zakresie sfinansować kampanię edukacyjną, jest obowiązany do 1 marca kolejnego roku udokumentować poniesione na ten cel wydatki.
Głównym celem wprowadzanych zmian jest ochrona środowiska poprzez ograniczenie używania opakowań jednorazowych z tworzyw sztucznych. I choć cel jest słuszny, konsumenci powinni liczyć się z podwyżkami cen przede wszystkim w gastronomii, w przypadku zamawiania jedzenia w pojemnikach jednorazowych – bowiem ciężar opłaty będzie przeniesiony na nich.
Podstawa prawna:
