| 2 maja bieżącego roku została wydana interpretacja ogólna w sprawie opodatkowania VAT czynności wykonywanych przez jednostki samorządu terytorialnego polegających na instalacji systemów odnawialnych źródeł energii oraz usuwaniu azbestu w związku z wyrokami Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z 30 marca 2023 r. w sprawach C-612/21 Gmina O. i C-616/21 Gmina L. W związku z wydanymi wyrokami TSUE minister finansów uznał, że powstała konieczność zmiany dotychczasowej linii interpretacyjnej prezentowanej przez organy podatkowe. Jak było? Dotychczas w przypadku gminnych inwestycji dofinansowanych m. in. z Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (np. instalowania systemów odnawialnych źródeł energii, pompy ciepła czy paneli fotowoltaicznych, usuwania azbestu), najczęściej sytuacja wyglądała w ten sposób, że gmina pokrywała większą część kosztów takiej inwestycji na nieruchomości stanowiącej własność mieszkańców gminy, natomiast mieszkańcy finansowali pozostałą część – zgodnie z umową. Faktury były wystawiane przez wykonawców i podmioty zewnętrzne. Przez 5 lat gmina pozostawała właścicielem montowanych urządzeń, przyjmując je do ewidencji środków trwałych, zaś po upływie tego czasu własność urządzeń przechodziła na mieszkańców budynków, na których urządzenia były montowane. Gminy działały jako podatnik VAT wystawiając mieszkańcom faktury na pozostałą część kosztów inwestycji, którą pokrywali beneficjenci programu. Faktury były wystawiane z podatkiem VAT należnym, zaś od dokonanych zakupów gminy odliczały podatek VAT naliczony – zgodnie z dotychczasowym stanowiskiem organów podatkowych. Znamienne wyroki TSUE W przywołanych na początku wyrokach Trybunał stwierdził, że w takich przypadkach gmina nie występuje jako podatnik VAT i z tego tytułu nie powinna rozliczać podatku od towarów i usług. Czynności wykonywane przez gminę ograniczają się do realizacji działań, które z założenia nie mają charakteru powtarzalnego Wkłady wnoszone przez mieszkańców na pokrycie pozostałej części inwestycji, jeśli stanowią niewielką jej część należy uznać za opłatę, nie za wynagrodzenie za świadczenie, tym bardziej, że nie istnieje świadczenie wzajemne ze strony beneficjentów programu. Te oraz inne wskazane w wyrokach przesłanki wskazują, że gmina nie działa jak podmiot prowadzący działalność gospodarczą w tych konkretnych przypadkach. Oceniając działanie gminy jako podatnika VAT należy zbadać przede wszystkim, czy czynność ma charakter stały, czy jest wykonywana w zamian za wynagrodzenie (oraz w jakim stopniu ponoszona odpłatność stanowi rzeczywistą wartość otrzymanych świadczeń), czy wiąże się z zatrudnieniem podwykonawców, czy jest może wykonywana przez pracowników danej jednostki samorządu terytorialnego oraz czy warunki realizacji danego świadczenia nie odbiegają od warunków, na jakich realizowane byłoby przez podmioty gospodarcze. Skutki wyroku dla gmin W interpretacji ogólnej minister finansów wskazał, że w przypadku, gdy czynności w zakresie dostawy i instalacji systemów OZE albo usuwania wyrobów i odpadów zawierających azbest wykonane przez JST w okolicznościach analogicznych jak w sprawach będących przedmiotem postępowania przed TSUE oraz które w świetle tych wyroków nie powinny być objęte podatkiem od towarów i usług zostały przez tą jednostkę opodatkowane VAT, a podatek należny został rozliczony, dana jednostka samorządu terytorialnego może dokonać korekty tego rozliczenia. Za korektą podatku należnego powinna jednak iść również korekta podatku naliczonego, który został uprzednio odliczony w związku z poniesionymi wydatkami. Korekta ta powinna dotyczyć zarówno wydatków bezpośrednio związanych z tymi czynnościami, jak też wydatków związanych z nimi pośrednio (jak np. wydatki poniesione na obsługę programów). Zdaniem ministra finansów należy zapewnić JST niezbędny czas w celu dostosowania rozliczeń VAT zgodnie z wydaną interpretacją. W związku z tym gminy powinny dostosować rozliczenia VAT w okresie 3 miesięcy od końca miesiąca, w którym opublikowano interpretację ogólną, czyli mają czas na skorygowanie rozliczeń VAT do końca sierpnia 2024 r. Jednocześnie zostało podkreślone, że w przypadku stosowania przez JST za ww. trzymiesięczny okres opodatkowania VAT przedmiotowych czynności z jednoczesnym odpowiednim skorzystaniem z prawa do odliczenia podatku naliczonego, taki sposób rozliczenia VAT nie powinien być kwestionowany. Tak więc gminy, które chcą dokonać korekt rozliczenia podatku od towarów i usług od programów związanych z OZE mają czas do końca sierpnia, by tych korekt dokonać. interpretacja ogólna Ministra Finansów z 2 maja 2024 roku, nr PT1.8101.1.2023 | 
