Często przy okazji przygotowania rocznego rozliczenia składki zdrowotnej okazywało się, że przedsiębiorcy zapłacili w trakcie roku więcej niż powinni (biorąc pod uwagę ich roczne dochody lub przychody, w zależności od wybranej formy opodatkowania). W takiej sytuacji mogli wystąpić z wnioskiem o zwrot dokonanych wpłat ponad wysokość rocznej składki wynikającej z zeznania. Jednak część przedsiębiorców nie zdaje sobie sprawy, że dokonanie przez ZUS zwrotu składki zdrowotnej wiąże się dla nich z konsekwencjami na gruncie podatkowym. Jakie to konsekwencje?
Ogólne zasady dotyczące składki zdrowotnej
Podatnicy rozliczający się z PIT według podatku liniowego (19 proc.) mogą odliczyć zapłaconą składkę zdrowotną od dochodu do wysokości określonej kwotowo w danym roku (w 2022 r. – 8 700 zł, w 2023 r. – 10 200 zł, w 2024 r. – 11 600 zł). Robią to poprzez odliczenie od dochodu (na etapie zaliczek lub w rocznym zeznaniu) albo poprzez zaliczenie zapłaconych składek do kosztów uzyskania przychodu w trakcie roku.
Podatnicy korzystający z ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych mają prawo odliczyć od przychodu 50 proc. zapłaconej w danym roku składki zdrowotnej.
W najgorszej sytuacji, jeśli chodzi o możliwość odliczenia zapłaconej składki zdrowotnej są podatnicy rozliczający się według skali podatkowej – nie mają bowiem możliwości skorzystania z jakiegokolwiek odliczenia zapłaconych składek bądź zaliczenia ich do kosztów uzyskania przychodów z działalności gospodarczej.
Nadpłata w składce zdrowotnej – warunki zwrotu
ZUS zwraca płatnikom – na ich wniosek – nadpłaconą składkę zdrowotną pod warunkiem, że:
- na koncie płatnika nie ma zaległości w zapłacie należności na rzecz ZUS, m. in. składek na ubezpieczenia społeczne czy innych nienależnych świadczeń, do których zwrotu został zobowiązany,
- płatnik złożył wniosek o zwrot w terminie do 3 czerwca 2024 roku.
W przypadku występowania zaległości w kwocie mniejszej niż wnioskowana kwota do zwrotu, organ w pierwszej kolejności zaliczy nadpłatę na poczet istniejących zaległości, natomiast pozostała część zostanie zwrócona płatnikowi na wskazany we wniosku rachunek bankowy. ZUS miał obowiązek dokonać zwrotu do 1 sierpnia 2024 r.
Zwrot nadpłaty – z czym się wiąże?
Ustawa o PIT, a konkretnie art. 45 ust. 3a wskazuje, że jeśli podatnik, obliczając podatek należny, dokonał odliczeń od dochodu, podstawy obliczenia podatku lub podatku, a następnie otrzymał zwrot odliczonych kwot (w całości lub w części), w takiej sytuacji w zeznaniu składanym za rok, w którym ten zwrot otrzymał, ma obowiązek doliczyć odpowiednio kwoty poprzednio odliczone.
Podobnie ustawa o ryczałcie od przychodów ewidencjonowanych przewiduje, że jeśli podatnik dokonał odliczeń od przychodu lub ryczałtu, a następnie otrzymał zwrot odliczonych kwot, musi je odpowiednio doliczyć.
Tym samym, zgodnie z powyższymi przepisami, otrzymany zwrot składki zdrowotnej, który został przez płatnika odliczony od dochodu lub przychodu w podatku dochodowym, powinien zostać wykazany jako dochód/przychód w rocznym zeznaniu PIT-36L lub PIT-28, składanym za rok, w którym ten zwrot otrzymał (czyli za rok 2024 w przypadku zwróconej nadpłaty składki zdrowotnej za 2023 r.).
Ważne: Doliczenia lub korekty kosztów dokonuje się w części, w jakiej kwota składek odpowiednio odliczonych lub zaliczonych do kosztów podatkowych mieści się w nadpłacie.
Przykład: Przedsiębiorca będący na podatku liniowym wpłacił 13 000 zł składki zdrowotnej, z czego w ramach limitu odliczył od dochodu 10 200 zł w 2023 r. W rocznym rozliczeniu powstała u niego nadpłata w wysokości 2000 zł. W takiej sytuacji nie ma obowiązku dokonywać doliczenia do dochodu otrzymanej nadpłaty, ponieważ otrzymana kwota 2000 zł nie stanowiła u niego kosztu podatkowego.
W jaki sposób wykazać w zeznaniu rocznym otrzymany zwrot?
W sprawie wykazania otrzymanego zwrotu Ministerstwo Finansów przekazało informację będącą odpowiedzią na pytania dziennikarzy, która została opublikowana w Systemie Informacji Celno-Skarbowej EUREKA. Odpowiedź dotyczy nadpłat otrzymanych w 2023 r. za rok 2022, ale pozostaje aktualna również w roku 2024, ponieważ w tym zakresie nie zmieniły się przepisy.
- W przypadku podatników opłacających podatek liniowy (PIT-36L) zwrot składki na ubezpieczenie zdrowotne odliczonej od dochodu jest wykazywany w części DOCHODY/STRATY ZE ŹRÓDEŁ PRZYCHODÓW. Zwrot nie jest wykazywany w załączniku PIT/B.
- Jeśli składka zdrowotna była zaliczana do kosztów podatkowych, wówczas należy dokonać korekty kosztów podatkowych na bieżąco – w miesiącu otrzymania zwrotu.
- W przypadku podatników opodatkowanych ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych (PIT-28), zwrot składki na ubezpieczenie zdrowotne odliczonej od przychodu jest wykazywany w części PRZYCHODY PODATNIKA OBJĘTE RYCZAŁTEM.
Podstawa prawna:
- art. 45 ust. 3a ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn. Dz. U. z 2024 r., poz. 226)
- art. 21 ust. 2a ustawy z 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (tekst jedn. Dz. U. z 2024 r., poz. 776)
